vrijdag 30 mei 2025
Het wachthuis aan de Pesthuislaan 1 in Leiden (gemeentelijk monument) maakt deel uit van het historische Pesthuiscomplex. Gebouwd in de 19e eeuw, fungeerde het gebouw oorspronkelijk als toegangspost tot het terrein. De ligging naast de brug onderstreept de stedenbouwkundige waarde, terwijl de architectuur getuigt van utilitaire bouwkunst uit die tijd.
Status
Ondanks de duidelijke historische gelaagdheid verkeert het pand in een slechte bouwkundige staat. Funderingen zijn zwak, verzakkingen zijn zichtbaar en vochtproblematiek tast metselwerk, houtconstructies en kozijnen aan. De binnenzijde is ingrijpend aangepast, waarbij veel oorspronkelijke elementen verloren gingen of zijn aangetast, hoewel waardevolle onderdelen zoals paneeldeuren en vloerdelen deels bewaard zijn gebleven.
Renovatiefilosofie
Bij de renovatie staat behoud van monumentale waarden voorop. De werkzaamheden worden uitgevoerd volgens de restauratieladder, waarbij conserveren en repareren vóór vernieuwen komen. De ingrepen volgen de ERM-richtlijnen en zijn zoveel mogelijk reversibel. De uitdaging ligt in het combineren van technische noodzakelijkheid en monumentenzorg met het nieuwe woongebruik. Zo wordt gestreefd naar verduurzaming zonder aantasting van het historische karakter en blijft de gelaagdheid in bouwfases afleesbaar.
Ingrepen
Een belangrijk onderdeel is het funderingsherstel. De bestaande begane grondvloer wordt vervangen door een gewapende betonplaat, verankerd in de muren om toekomstige verzakkingen tegen te gaan. De vochtbelasting wordt teruggedrongen door structurele verbetering van de ventilatie en toepassing van binnengevelisolatie. Historische ramen worden voorzien van monumentenglas. Het metselwerk, voegwerk en dakbedekking worden hersteld, en bijgebouwen worden visueel onderscheiden gehouden om de historische tijdslijn te respecteren.
Toekomstgericht gebruik
Het pand wordt heringericht als woonruimte. Niet-oorspronkelijke afwerkingen worden verwijderd om monumentale elementen opnieuw zichtbaar te maken. De nieuwe indeling houdt rekening met de bestaande structuur en karakteristieke elementen. Dankzij deze aanpak wordt het wachthuis weer functioneel, zonder dat de historische waarde verloren gaat, en krijgt het een duurzame toekomst binnen zijn monumentale grenzen.
Het Nieuwe Pesthuiscomplex
Er wordt momenteel hard gewerkt aan de planvorming van de andere panden op het terrein. Maar voor het poortwachtershuisje geldt dat dit het eerste pand op het Pesthuiscomplex is waarvoor de vergunning is afgegeven. De eerste belangrijke stap is gezet. Op naar een levendig Pesthuiscomplex!
Team Van Manen: Oscar de Blanken, Robin Zwaan, Maarten van der Marel, Fabian van Kints
Opdrachtgevers: Citystone Group & Urban Development Partners
Samenwerkend architect Pesthuiscomplex: KRFT
Constructeur: Faas & Van Iterson
Bouwhistorische verkenning: BAAC
